10 mei 1940
“Het merendeel der bevolking had een zoon, een broer, een verloofde, familie of vrienden onder de wapenen en met angst in het hart vroeg men zich steeds af hoe de afloop zou zijn voor hem, aan wien men het meeste gehecht was.”
Op 15 mei 1940 gaf Nederland zich over, maar voordat dit een feit werd bewaakten Nederlandse soldaten de grens. Ze konden echter het Duitse leger niet lang tegenhouden en moesten zich al snel terugtrekken. Daarbij kregen ze de opdracht om bruggen op te blazen, om zodoende de Duitse soldaten, met hun voertuigen zolang mogelijk tegen te houden. Eén van deze soldaten was sergeant Gerrit-Jan Eilander.
De rust die je iedereen gunt
Aan de gevel van de nieuwe school aan de Gramsbergerweg prijkt de naam van een plek waar je tot rust komt: de Oase. Binnen in deze prachtige, nieuwe school heerst rust. Een rust die je iedereen gunt. De stilte in de gangen wordt omarmd door zachte kleuren, en de afgeronde muren vormen de smaak van dit type onderwijs, waarbij alle eigenschappen en talenten van deze leerlingen aangenaam geprikkeld worden. Een oase van rust.
De rust die je niemand gunt
Nabij de ingang van deze school staat een monumentje, een gedenksteen, dat tevens geadopteerd is door deze school, met als inschrift:
NABIJ DEZE PLAATS IS 10 MEI 1940 GEVALLEN VOOR ZIJN VADERLAND SERGEANT G.J. EILANDER VAN 3 – 20 GB – Psalm 103:9 BER
Op de dag van de Duitse inval liep deze sergeant, grensbewaker Gerrit-Jan Eilander, vlak voor de stad Hardenberg in een hinderlaag en werd getroffen tijdens een vuurgevecht met de Duitsers. Hoewel hij zwaargewond was, wist hij zijn geweer tegen een boom stuk te slaan en de grendel en zijn munitie te vernietigen. Helaas is hij aan zijn verwondingen overleden, en vond hij al vroeg in de oorlog de rust die je niemand gunt. Gerrit-Jan Eilander uit Berkum, die in het dagelijks leven boekhouder was te Zwolle, had ook gewoon een vader en een moeder. Zijn ouders werden plotseling geconfronteerd met het verlies van hun dierbare zoon. Deze Gerrit en Maria kregen in 1903 hun eerste kind, een levenloos geboren zoon.
Voordat de latere held, Gerrit-Jan, in 1912 werd geboren kregen ze drie zoons: Peter, Hendrik en Jacob, en een dochter, Maria.
Gerrit-Jan, die zeer waarschijnlijk vernoemd is naar zijn vader, was dus de benjamin van het gezin. Zijn vader, moeder, broers en zus hebben de oorlog overleefd en mochten respectabele leeftijden bereiken. Gerrit-Jan werd slechts 27 jaar.
80 jaar geleden begon de onrust in en rondom Hardenberg door de inval van de Duitsers in de stad. En dan is onrust nog eufemistisch uitgedrukt. Pas 5 jaar later, op 6 april 1945, werd Hardenberg bevrijd en kwam de rust terug. Deze rust is mede te danken aan Sergeant Eilander. Het monumentje voor deze held staat op de plek waar hij werd getroffen; voor én in een oase van rust.
Janko Ekkel (© maart 2020)